ELEKTRİK MOTORLARININ BAĞLANTI ŞEKİLLERİ VE ÖZELLİKLERİ
Üç fazlı asenkron motorlarda stator sargıları yapıldıktan sonra motor dışına genellikle şebeke bağlantısı için klemens kurusuna altı uç çıkar. Bunlar sargı giriş ve çıkış uçlarıdır. Bu uçların bağlantı tiplerine göre motorlara farklı şekillerde yol vermek (yani ilk çalıştırma) mümkündür.
Direk Yol Verme (Direct Online DOL)
Bu yöntem adından da anlaşılacağı üzere motorun doğrudan şebekeye bağlanmasıdır. En hızlı ve kolay yöntem olmasına rağmen kendi içerisinde bazı problemler barındırır. Motorlar DOL ile ilk kalkışta şebekeden 7-10 kat fazla akım çekerler. Bu durum küçük motorlarda (<5.5 kw) bir problem oluşturmayabilir ancak daha büyük motorlarda şebeke arızalarına güç kayıplarına ve voltaj dengesizliklerine sebep olabilir.
Yıldız-üçgen Yol Verme
Bu yol verme şeklindeki temel amaç yukarıda bahsettiğimiz demeraj akımının önlenmesidir. Motor, kalkış sırasında yıldız bağlantıda çalıştırılır bu sayede daha düşük bir akım ile ilk hareket sağlanır. Kalkışı tamamlanan motor hemen normal bağlantı olan üçgen bağlantıya geçer. Bu bağlantıdaki en önemli noktalar yıldız bağlantıda çalışma süresi ve yıldız bağlantıdan üçgen bağlantıya geçiş süresidir.
Yıldız bağlantıda motor sargılarına düşen gerilim, V/ √3’e akım ise 1/3 değerine düşer. Eğer motor tam devrini almadan üçgen bağlantıya geçerse yukarıda bahsettiğimiz gibi DOL olarak kalkar ve demeraj akımı oluşur. Diğer taraftan yıldız bağlantıda akım ve gerilim düşük olduğu için motorun momenti de düşüktür bu nedenle bu kalkış tipi zaten yük altındaki motorlara uygulanamaz. Fakat motor devrini aldığı halde üçgen bağlantıya geçilmezse bu sefer motor bağlı olan yükü kaldıramayacaktır. Bu bağlantı tipinde yıldız üçgen geçişi oldukça önemli olup, bu geçiş ani olmalıdır.
Yumuşak Kaldırıcı Kullanarak Yol Verme (Softstarter)
Softstarterler motora uygulanan gerilimi yavaş yavaş kademeli olarak artırır. Dolayısıyla motora ani bir yüklenme olmasını ve demeraj akımını engeller. Yumuşak yol vericinin kullanımı, hem motora, hem de elektrik sisteminde stres iletmediği için ekipmanların ve sistem bileşenlerinin ömrünü uzatır.
